1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

سرنوشت نامعلوم یکی از آخرین زندان‌بانان اردوگاه‌های مرگ

FP / SB۱۳۸۸ فروردین ۱۸, سه‌شنبه

متهم به دست‌داشتن در کشتار ۲۹ هزار یهودی در اردوگاه‌های مرگ نازی‌ها، بلاتکلیف است. یک دادگاه آمریکا رای به اخراج او می‌دهد و دادگاه دیگری مانع فرستادن او به آلمان می‌شود. آیا او همان زندان‌بان سنگدل، "ایوان مخوف" است؟

https://p.dw.com/p/HRdV
جان (ایوان) دمیانیوک در سال ۲۰۰۶عکس: AP

یک دادگاه تجدید نظر در ایالت ویرجینیای آمریکا حکم اخراج جان دمیانیوک و تحویل وی به آلمان را صادر کرد. البته او فرصت دارد که تا روز چهارشنبه ( ۸ آوریل / ۱۹ فروردین) علیه این رای اعتراض کند.

جمعه‌ی گذشته (۳ آوریل / ۱۴ فروردین) یک دادگاه رسیدگی به امور مهاجران در آرلینگتون آمریکا، در آخرین لحظه از تحویل دمیانیوک ۸۹ ساله به آلمان جلوگیری کرد. او مدعی شده بود که اخراجش از آمریکا و تحویلش به آلمان، به علت کهولت سن و بیماری‌های گوناگون، به مثابه شکنجه‌ی او خواهد بود. به همین دلیل از دولت ایالات متحده تقاضای پناهندگی سیاسی کرده بود.

اتهام کشتار جمعی

جان (ایوان) دمیانیوک متهم است که در تابستان ۱۹۴۳ در اردوگاه مرگ نازی‌ها در زوبیبور (Sobibor) در کشتار بیش از ۲۹ هزار یهودی دست داشته است. گفته می‌شود که او مامور کشتار یهودی‌های تازه‌وارد به اردوگاه بوده و آنها را مستقیما از قطار به اتاق‌های گاز می‌فرستاده است. به گفته‌ی شاهدان عینی، او که لقب ایوان "مخوف" را یدک می‌کشیده‌، اسیران ناتوان را پیش از فرستادن به اتاق گاز با لوله‌های آهنی می‌کشته یا آنها را به زور شلاق به اتاق مرگ می‌فرستاده است.

زندگی‌نامه متهم

Vernichtungslager Sobibor Ausweis des Wachmanns Demjanjuk
کارت شناسایی دمیانیوک در سال ۱۹۴۲عکس: picture-alliance / dpa

ایوان (نام پیشین او) دمیانیوک در اوکراین متولد شده است. او در جنگ جهانی دوم در سن ۲۲ سالگی، به عنوان سرباز ارتش سرخ شوروی به اسارت ارتش آلمان درمی‌آید و از سال ۱۹۴۲ همکاری خود با "اس اس" را آغاز می‌کند. دمیانیوک پس از یک دوره‌ی آموزشی، به عنوان زندان‌بان در چند اردوگاه مرگ نازی‌ها خدمت می‌کند.

پس از جنگ جهانی دوم به ایالات متحده می‌رود و در سال ۱۹۵۸ موفق به دریافت تابعیت این کشور می‌شود. او تا اواخر دهه‌ی ۱۹۷۰ به عنوان مکانیک خودرو در اوهایو کار می‌کند تا اینکه از طرف کسانی که توانسته‌اند از اردوگاه‌های مرگ نازی‌ها جان سالم به‌در برند، شناسائی می‌شود. دولت آمریکا در سال ۱۹۸۱ ملیت آمریکایی را از او سلب می‌کند و او را در سال ۱۹۸۶ به اسرائیل تحویل می‌دهد. دادگاه رسیدگی به پرونده‌ی "ایوان مخوف" در اسرائیل ۱۴ ماه طول می‌کشد و در نهایت او به اعدام محکوم می‌شود.

در سال ۱۹۹۲ مدارکی از سازمان اطلاعات و امنیت شوروی (KGB) بدست می‌آید که نشان می‌دهند، "ایوان مخوف" شخص دیگری بوده است. ایوان دمیانیوک در سال ۱۹۹۳آزاد می‌شود، به ایالات متحده برمی‌گردد و پس از مدت کوتاهی دوباره تابعیت این کشور را دریافت می‌کند.

۲۸ فوریه ۱۹۸۶: جان دمیانیوک (نفر دوم از راست) پس از تحویل به ماموران اسرائیلی
۲۸ فوریه ۱۹۸۶: جان دمیانیوک (نفر دوم از راست) پس از تحویل به ماموران اسرائیلیعکس: picture-alliance/dpa

در سال ۲۰۰۱ پرونده‌ی جدیدی برای دمیانیوک گشوده می‌شود و این بار کارشناسان آمریکایی، بر مبنای کارت شناسایی‌ای که از او در زمان جنگ دوم جهانی به دست‌ آمده، ثابت می‌کنند که او همان "ایوان مخوف" است. دعوای حقوقی او با دولت آمریکا ۷ سال طول می‌کشد و در نهایت مقامات آمریکایی تصمیم می‌گیرند، متهم را از این کشور اخراج کنند و به اوکراین تحویل دهند.

پیش از اخراج دمیانیوک، "دفتر مرکزی رسیدگی به جرائم نازی‌ها" در لودویگزبورگ آلمان وارد عمل می‌شود. آنها نیز مدارک دمیانیوک را بررسی می‌کنند و به این نتیجه می‌رسند که او همان "ایوان مخوف" است. این بار دولت آلمان تقاضای استرداد متهم را می‌کند، تقاضایی که تا کنون بی‌نتیجه مانده است.

امروز (۷ آوریل / ۱۸ فروردین) قرار است که وکیل دمیانیوک، جان برادلی، برای جلوگیری از تحویل موکلش به آلمان، به کمیسیون رسیدگی به امور مهاجرت متوسل شود. این کمیسیون می‌تواند موقتا جلوی تحویل دمیانیوک به آلمان بگیرد.